✅ چگونه چهار هزار پیرمرد شهادت دروغ دادند!

آورده‌اند که در ایام حکومت عبداللّه بن طاهر جمعى از مجوس در هرات مقارن مسجدى آتشکده‌اى داشتند و چنانکه در شرع شریف‏ مقرّر است جزیه می‌‏دادند و هیچ‏کس متعرّض ایشان نمى‌شد. روزى یکى از واعظان که در قریه مالان ‏به نصـیحت طوایف انسان می‌پرداخت در اثنای مجلس وعظ گفت: در این شهر مسلمانى ضعیف است، مؤید این مقال آنکه مسجدى و آتشکده‌اى متصل یکدیگر واقع شده و اهل اسلام در دفع این صورت اهمال و تغافل مى‌نمایند.

از شنیدن این کلمات عرق عصبیّت و حمیّت مسلمانان در حرکت آمده خلقى کثیر اتّفاق کردند و چون شب شد در تخریب مسجد و آتشکده سعى نموده از عمارت آن دو موضع اثر نگذاشتند و در همان شب مسجدى جدید بجاى آن مسجد و آتشکده طرح انداختند. مجوس چون صباح سر از خواب غفلت برداشتند از مسجد قدیم و آتشکده خویش نشانى ندیدند، دود حیرت به دماغ ایشان راه یافته، متفحص آن قضیه گشتند.

و چون بر حقیقت حال اطلاع یافتند از هرات، به نیشابور رفته به عرض عبداللّه رسانیدند که در ایّام دولت تو چنین حیفى بر ما رفته، اکنون به تظلّم آمده‌ایم و امید مى‌داریم که داد ما بستانى. عبداللّه طاهر فرمان داد که از حقیقت آن مهم‏ استعلام نمایند، چون امنا در مقام تفتیش و استفسار آمدند چهار هزار (4000) پیر معمر از نفس شهر هرات و توابع مجتمع گشته گواهى دادند که ما مدت الحیات این مسجد را به همین کیفیت که حالا واقع است دیده‌ایم و قبل از این در این موضع نه آتشکده بود و نه بنای دیگر و در اداى این شهادت طمع ثواب داشتند!

🔻#پى‌نوشت : نمونه چنین مصلحت اندیشی‌ها و کتمان حقیقت و صواب پنداشتن و طمع ثواب داشتن در روزگار حاضر نیز کم نیست. و علیرغم کثرت آیات و روایات در مذمت و نکوهش دروغ متأسفانه با تشبث به این قِسم نصایح و توجیهات است که طى سالیانى مدید دروغگویى در فرهنگ ما نهادینه شده و قبح و زشتى آن رنگ باخته است. به قول دکتر علی شریعتى؛ « بدتر از توجیه‌های غلط، توجیه‌های درست است! یعنی تکیه کردن بر یک حقیقت، برای پایمال کردنِ حقیقتى دیگر » !

📗 حبیب السیر / جلد 4 / ص 651

📝 غیاث الدین خواندمیر 

تصحیح : جلال‌الدین همایی

📚 تاریخ